In Marokko heet het ‘elwouaswas’, bezeten

Wanneer had je een psychose?

Vorig jaar. Van de ene op de andere dag had ik het gevoel dat iedereen achter me aan zat. Ik werd heel achterdochtig. Ineens gebeurde dat, nadat ik lachgas had gebruikt. Daarna ben ik in een psychose geraakt.

Wist je wat het was?

Ja, want ik heb een zus die een zware psychose heeft. Ze zit er nog in. Dat heeft mij gered, want op het moment dat ik psychotisch werd, herkende ik het van haar.

Wat gebeurt er dan met je?

Je loopt over straat en iemand maakt een normale beweging, maar jij hebt het idee dat dat op jou gericht is en dat daar iets mee bedoeld is.

Hoorde je ook stemmen?

Nee, dat niet. Ik zag ook geen gekke beelden.

Is het beangstigend?

Ja, heel erg. Je kunt het niet tegenhouden. Het zit in je hoofd, niemand kan je begrijpen. Het was een heel angstige periode.

Wat deden jullie toen je dit kreeg?

Mijn moeder belde meteen de huisarts. Die wist gelijk dat ik een psychose had. Toen werd ik doorverwezen naar Mentrum. Daar gingen ze eerst uit van een drugspsychose, maar dat is na drie/vier dagen wel voorbij, dus ik had een echte psychose. Ik heb er ook aanleg voor. Schizofrenie zit in de familie. Een oom van mij en een paar nichten in Marokko hebben het ook.

Hoe lang heeft het geduurd?

Ik denk drie maanden of zo. Ook omdat de medicatie eerst niet goed was. De eerste drie maanden kreeg ik haldol, waar ik een zombie van werd. Daarna kreeg ik Abilify®. Toen ging het wel goed. Dat gebruik ik nog steeds.

Wat voor kind was je voor de psychose?

Best wel rebels. Ik luisterde niet naar mijn moeder, ik ging alleen maar uit en experimenteerde met drugs. Ik had een soort onrust. Misschien omdat ik alleen ben opgevoed door mijn moeder. Mijn ouders zijn gescheiden. Ik had een heel strenge moeder, maar ze is wel veranderd ten goede.

Heb je altijd thuis gewoond?

Ik ben op mijn vijftiende het huis uitgestuurd. Toen woonde ik bij vriendinnen. Dat was ook heel onrustig.

Kreeg je de drugs aangeboden?

Ik wilde het zelf, ik vond het gevoel wel lekker. Het hielp mij. Dat is nu niet meer zo.

Wat doe je nu?

Doorgaan met mijn leven. Ik heb het achter me gelaten. Ik heb nog best wel lang naweeën van mijn psychose gehad. Ik wil wel weer gaan werken.

Wat zou je het liefst doen?

Ik zou wel een eigen callcenter willen hebben. Dat heb ik eerder gedaan. Ik verkocht gas en elektra. Het brengt wel heel veel stress met zich mee, je moet verkopen. Doe je dat niet, dan verdien je ook niet. Ik kon het wel. Daarin zie ik wel een toekomst.

Als je gaat solliciteren, vertel je dan dat je dit hebt?

Nee, dat houd ik voor me.

Je vrienden weten het wel?

Ja, we kunnen er wel over praten. In Marokkaanse kringen is het eigenlijk een soort taboe, er wordt niet echt over gesproken. Bij Marokkanen komt schizofrenie best veel voor, dat noemen we elwouaswas, wat zoiets al ‘bezeten’ betekent. Dat is Arabisch voor ‘het zit allemaal in je hoofd’. Dat hebben wij wel heel erg. Veel jongeren geloven in hun eigen denkbeelden. Als je denkt dat iemand je niet mag, dan zit dat in je hoofd en spreek je dat niet uit. Dus dan krijg je ook geen oplossing.

Hoort elwouaswas een beetje bij de Marokkaanse cultuur?

In de Marokkaanse gemeenschap ben je meteen bezeten, maar als je de Koran gaat lezen, dan gaat het voorbij, zeggen ze. Dat dacht ik ook. Ik ging een hoofddoek dragen en flinke bedekking, totdat ik medicatie moest nemen omdat ik merkte dat dat niet werkte. Een psychose heeft daar niks mee te maken, dat is een aandoening. Ik vind het wel jammer, want het was wel heel mooi hoe ik toen in mijn geloof zat. Maar ik ben nog jong en ik houd van make-up, haren en kleding, ik was er nog niet klaar voor.

Kreeg je een behandeling toen je die psychose had?

Ik ging naar de huisarts, en daarna naar Mentrum. Daar heb ik een aantal gesprekken gehad. Zij verwezen mij naar het Amsterdam UMC, locatie AMC voor een diagnose. Daar kwam schizofrenie uit. Vandaaruit ging ik naar het VIP-team (Vroege Interventie Psychose) en daar zit ik nu nog. Daar zitten behandelaars in: psychologen, psychiaters, IPS’ers, een jobcoach, alles zit erbij. Ze behandelen me de komende drie jaar.

Nu zit je hier in dit beschermdwonenproject, hoe lang mag je hier zitten?

Totdat ik helemaal hersteld ben. Ik moet wel een keer in de week met de begeleiding praten. Die komt langs op afspraak. Gesprekken met de psychiater staan er los van.

Heb jij gesprekken met een psychater?

Ja, ik ga eens in de twee weken. De laatste paar keer ben ik niet geweest eerlijk gezegd. Ze is me te zweverig. ‘Doe je ogen dicht, ga naar een moment terug, hoe voel je je dan …’, dat werkt bij mij gewoon niet. ‘Hoe voel je je, leg dat gevoel eens uit’, dat soort dingen vind ik beter en ook dat de hulpverlener zijn mening geeft. Ik vind het fijn als iemand aangeeft dat het niet klopt wat ik denk.

Heb je nog iemand anders die structuur biedt?

Ja, mijn moeder. Onze relatie begint beter te worden.

Lukt het om de medicatie te nemen?

Het gaat. Ik vergeet het wel eens. En als ik in bed lig, heb ik geen zin om naar de keuken te lopen. Van die medicijnen word je moe, dat is een bijwerking. Ik neem ze ’s avonds in, dan voel ik me overdag normaal. Ik moet ze niet nemen voordat ik ga werken, want dat wordt niks.

Zou je van de medicijnen af willen?

Niet per se. Het helpt me ook. Iedereen neemt wel eens medicijnen. Zo zie ik mijzelf ook. Ik slik medicijnen voor een ziekte die ik heb gehad.

Heeft deze psychose impact gehad op je leven?

Ja, maar het bepaalt niet mijn hele leven.

En je relaties?

Genoeg relaties gehad, die gingen eerst goed, maar daarna natuurlijk niet meer. Zij liepen stuk op ruzies, of iemand ging vreemd, dat soort dingen. Ik kan zelf ook wel best moeilijk zijn.

Is er een Jumana van voor en na de psychose?

Ik ben veel liever geworden. Ik let meer op en ben de hele wereld anders gaan zien. Als ik wat eruit wil flappen, dan denk ik nu eerst na. Vroeger kwam alles eruit. Ik kon echt een bitch zijn. Nu kan ik wel leuk doen tegen andere meiden. Dat is wel een heel verschil.

Is dat wat anderen ook zien?

Ja, dat denk ik wel. Ik ben niet meer haatdragend of zo. Dat was ik wel. Omdat ik altijd achterdochtig was. Dat bouwde zich op, ook door de jointjes. Dat kan soms heel erg verkeerd uitpakken. Toen ik mijn psychose had, zat ik dag en nacht te zoeken op internet. Het helpt om de verhalen te lezen van andere mensen die een psychose hebben gehad. Je voelt je zo apart en raar. Dan lees je dat anderen het ook gehad hebben en hoe die ermee omgegaan zijn.

In de periode dat je in de war was, kwam er familie om je te helpen?

Ja, dat klopt. Alleen vertrouwde ik ze niet zo. Omdat ik in de war was. Maar het was een warm gebaar. Ze hebben die ervaring met mijn zus en ze wilden niet dat ik op dezelfde manier zou eindigen.

Je moeder vertelde dat er met je zus geen contact meer is?

Ja, dat wil ze niet.

Waar ben je over vijf jaar?

Dan hoop ik getrouwd te zijn en kinderen te hebben.