IBD (inflammatory bowel disease)
De ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Waarom krijg je IBD?
Waarom je IBD krijgt, is nog niet bekend. Meerdere dingen kunnen een rol spelen, zoals erfelijke aanleg (je genen), je immuunsysteem, de samenstelling van je microbioom en omgevingsfactoren (zoals voeding of roken). Dat kan allemaal zorgen voor ontregeling van je immuunsysteem, waardoor je afweercellen zich tegen je darmen keren en de binnenkant van je maag-darmkanaal aantasten. Speciale immuuncellen en agressieve immuunstoffen veroorzaken daar ter plekke ontstekingen. Dit ontstekingsproces zit erg ingewikkeld in elkaar. De behandeling van IBD is gericht op die speciale immuuncellen en immuunstoffen.
De afweer in je darm
Je immuunsysteem of afweersysteem beschermt je tegen indringers zoals bacteriën, schimmels en virussen (micro-organismen), zodat je niet ziek wordt. Het is een heel slim systeem dat vreemde stoffen die je lichaam binnendringen kan herkennen, aanvallen en uitschakelen. Je immuunsysteem leert steeds meer bij. Het leert steeds beter te reageren en onderscheid te maken tussen schadelijke en niet schadelijke indringers of lichaamsvreemde stoffen. Als je een afweerreactie hebt, kan er koorts, zwelling, pijn en roodheid ontstaan; de tekenen van een ontsteking. Soms verloopt dit heftig en soms merk je het bijna niet.
Je darmwand helpt ook bij de bescherming tegen schadelijke stoffen. De bovenste laag van de darmwand bestaat uit epitheelcellen waarover een laagje slijm ligt dat bescherming biedt. Dit slijm wordt aangemaakt door slijmbekercellen die tussen de epitheelcelen liggen. Doordat je darmwand samentrekkende bewegingen maakt (peristaltiek), blijft de darminhoud in beweging, dit werkt ook beschermend. De bescherming tegen schadelijk stoffen en micro-organismen gaat goed als:
- de beschermende laag van de darmwand (epitheel met slijmlaag) niet is beschadigd en goed werkt;
- de immuunreactie niet te sterk en niet te zwak is;
- alle onderdelen van je immuunsysteem (immuuncellen, afweerstoffen, cytokines etc.) goed samenwerken, in balans zijn en hun speciale eigenschappen goed gebruiken;
- de omgeving een goed en positief effect heeft op de ontwikkeling van je immuunsysteem (van invloed zijn bijvoorbeeld het microbioom, voeding, infecties, beweging etc.);
- het zenuwstelsel in je darm je immuunsysteem goed aanstuurt.
-
IBD, de afkorting van inflammatory bowel disease, is de verzamelnaam voor colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn en de vorm IBD-unclassified.
-
Je maag-darmkanaal, ook wel spijsverteringskanaal genoemd, begint bij je mond en eindigt bij je anus. Hier wordt het voedsel dat je hebt gegeten geschikt gemaakt voor opname in je bloed.
-
Tot het maag-darmkanaal behoren je mondholte, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm.
-
Je lever maakt gal aan. De gal wordt via de galwegen afgegeven aan de galblaas die deze vervolgens opslaat. Gal zorgt ervoor dat het vet in je voedsel goed kan verteren.
-
De bacteriën en andere micro-organismen in je maag-darmkanaal
-
De ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
-
Als je IBD hebt, werkt een deel van je afweer niet op de juiste manier en is deze ontregeld.
-
De samenstelling van je microbioom verandert regelmatig, o.a. door de omgeving waarin je leeft en het voedsel dat je eet.
-
De klachten die horen bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en IBD-unclassified verschillen van elkaar, maar er zijn ook overeenkomsten.
-
Als je met klachten die passen bij IBD bij de huisarts komt, dan word je meestal doorgestuurd naar de kinderarts of kinderarts-maag-, darm- en leverziekten.
-
In Nederland zijn er ongeveer 100.000 patiënten met IBD.
-
IBD is een aandoening waar je heel lang last van kunt hebben. Soms heb je rustige periodes en dan weer periodes waarin de ontsteking opvlamt. Vaak lukt het om de ziekte goed onder controle te krijgen en te houden, dat heet remissie. Soms is het moeilijk om in zo'n rustige periode te bereiken.
-
Bij CU heb je ontstekingen in je dikke darm. Bij de meeste kinderen komen ze in de hele dikke darm voor.
-
Welke behandeling je krijgt, wordt bepaald door de ernst van je klachten, afwijkingen en de fase waarin je zit.
-
Bij de ziekte van Crohn kan je hele maag-darmkanaal, dus van mond tot en met de anus, ontstoken raken. Bij kinderen zijn de ontstekingen vaker dan bij volwassenen over de hele darm verspreid, dus in de dunne en de dikke darm.
-
Welke behandeling je krijgt, hangt af van hoe ernstig je klachten en afwijkingen zijn en in welke fase je zit.
-
Bij sommige kinderen met een ontstoken darm (colitis) is de diagnose colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn niet goed te stellen.
-
Ongeveer 10% van de patiënten met IBD kan primaire scleroserende cholangitis (PSC) krijgen, waarbij je galwegen ontstoken raken. Dat zorgt voor littekenweefsel waardoor de doorgang van je galwegen nauwer wordt en de gal minder makkelijk doorstroomt naar de dunne darm.
